Thích Bảo Thành

Con à, tối nay khi con ngồi bên hiên chùa, mắt nhìn xuống hồ sen đã rụng gần hết cánh, ta biết trong lòng con có điều gì đó đang chảy trôi, không thể nói hết bằng vài câu. Người chỉ trầm ngâm như kẻ lạc giữa hai mùa: một bên là những năm dài chịu đựng cái lạnh của sự vô tâm, một bên là ánh nắng bất chợt vừa chiếu qua khiến lòng chợt mềm, chợt run.

Ta nghe con kể về cuộc hôn nhân của mình. Nhiều năm dài, trái tim người vợ phải sống trong mùa đông không có hồi kết. Những lời thương thưa dần, những cái nhìn phai lạnh, những im lặng kéo dài như sợi khói mỏng làm buốt lòng người. Con sống mà như chiếc lá chịu sương đêm, chỉ biết khẽ co mình lại để chịu đựng.

Thế nhưng, con không hề oán trách. Con nói với ta rằng con sống nhẫn nhịn như một nhành cỏ ven đường, mềm nhưng không gãy, yếu nhưng không héo. Con nói con quen tựa vào lời Phật dạy để giữ lòng an, để không biến những năm tháng lạnh nhạt thành hố sâu tuyệt vọng.

Ta nghe mà lòng chùng xuống.

Con ơi, người phụ nữ như nước — mềm nhưng sâu, lặng nhưng bền. Nhẫn của con không phải yếu đuối, mà là một dạng trí tuệ chưa gọi tên. Con chịu đựng không phải vì cam chịu, mà vì thương còn đó, duyên còn đó, và lòng từ của con chưa bao giờ cạn.

Rồi con kể rằng: một ngày, anh ấy bỗng dịu dàng. Dịu dàng đến mức chính con cũng không biết nên mừng hay nên sợ. Như nắng đậu lên lòng bàn tay giữa mùa đông lạnh ngắt — vừa ấm vừa lạ, vừa vui vừa hoang mang.

Con hỏi ta:

“Sư phụ, ánh nắng này có thật không? Hay chỉ là khoảnh khắc của vô thường? Nếu con tin, con sợ bị đau. Nếu con không tin, con sợ phụ lòng thiện lành đang khẽ mở trong anh.”

Ta nhìn gương mặt con, thấy trong đôi mắt vừa có sự biết ơn, vừa có sự dè dặt, như người đứng trước một cánh cửa chỉ mở hé một chút — muốn bước vào, mà cũng sợ đó chỉ là gió đùa.

Con à, để ta kể con nghe một đạo lý nhỏ:

Trên núi này, có những hôm trời quang đãng, ánh nắng xuyên từng tán lá chiếu rực cả sân chùa. Nhưng cũng có những hôm mây kéo đến, sương mù phủ xuống, lạnh đến mức ta cũng phải khoác thêm áo.

Thế nhưng… chưa bao giờ ta trách nắng vì nó chỉ ghé qua, cũng chưa bao giờ ta giận mây vì nó ở quá lâu.

Bởi vì: nắng, mây, sương, gió — đều là biểu hiện của vô thường.

Không thứ nào đến để làm ta vui mãi, và cũng chẳng thứ nào đến để làm ta buồn mãi.”

Con đang hỏi về sự thật trong lòng người khác, nhưng trước hết, con phải nhìn vào sự thật trong lòng con.

Con sợ kỳ vọng.

Ta hiểu.

Kỳ vọng không khéo trở thành mũi dao làm mình tự đâm vào tim mình.

Con sợ nắng tắt.

Ta hiểu.

Nắng tắt là chuyện tự nhiên của trời đất — đâu thể bắt nắng ở mãi một chỗ.

Con sợ yêu mà không được yêu lại.

Ta cũng hiểu.

Đó là nỗi sợ muôn đời của người phụ nữ.

Nhưng này, con thương, hãy nghe lời ta:

Người biết tu không chọn nhìn nắng để vui, nhìn mây để buồn. Người biết tu chọn nhìn vào chính tâm mình để an.

Điều làm con khổ suốt nhiều năm không phải vì chồng con lạnh, mà vì con không biết gửi nỗi buồn ấy vào đâu. Bây giờ anh dịu dàng trở lại một chút, tâm con rung động là lẽ thường. Nhưng con sợ đó chỉ là tạm bợ — cũng là điều dễ hiểu.

Ta không bảo con tin ngay, cũng không bảo con nghi ngờ.

Ta chỉ muốn con đón nhận bằng tâm tỉnh thức, chứ không phải bằng sự níu kéo hay hy vọng quá lớn.

Nếu anh ấy đổi thay thật — đó là nhân lành đang trổ hoa.

Nếu anh ấy chỉ dịu dàng thoáng qua — thì đó cũng là một cánh hoa rơi, đẹp nhưng không ở mãi.

Hoa nở ngắm, hoa rơi cũng ngắm.

Ngắm một cách hiền hòa, không đắm, không sầu.

Con ơi, chồng con là một người đang học cách thương lại vợ mình. Không ai thay đổi một lần mà thành người mới ngay được. Đôi khi cái dịu dàng hôm nay chỉ là dấu hiệu đầu tiên của một sự chuyển tâm mà chính anh ấy cũng chưa hiểu hết.

Cũng giống như khi người ta tập thiền lần đầu:

Có lúc tâm tĩnh, có lúc tâm loạn.

Có lúc sáng như trăng rằm, có lúc đục như nước mưa.

Không vì một lần loạn mà nói là không tu được.

Cũng không vì một lần tĩnh mà nói mình đắc đạo rồi.

Con đừng vội kết luận.

Đừng vội trói anh vào cái nhìn quá khứ.

Cũng đừng vội chọn niềm đau để che mất niềm vui.

Cứ để lòng con mở ra vừa đủ thôi — như cánh cửa gỗ chùa mỗi sáng chỉ hé, để nắng lọt vào nhưng không để gió mạnh cuốn tung.

Cứ nhẹ nhàng nhận cái ấm áp ấy như người khát nước uống một ngụm nước suối — biết ngon, biết quý, nhưng không vì thế mà đòi suối phải chảy mãi.

Từ bi không phải là chịu đựng mãi.

Từ bi là thương mà không ràng buộc.

Là mở lòng nhưng vẫn giữ sự sáng suốt trong tâm.

Khi con đối diện với chồng bằng sự hiền hòa ấy, con không còn sợ anh thay đổi hay không.

Bởi vì tâm con đã vững.

Tâm vững thì nắng hay mưa cũng chỉ là cảnh.

Cảnh có đổi thay, tâm vẫn bình yên.

Con nói con muốn thương bằng sự tử tế mềm mại nhất — ta khen điều đó.

Nhưng hãy nhớ:

Tử tế không phải là tự làm mình tổn thương.

Mềm mại không phải là nhu nhược.

Hiền không phải là bất lực.

Từ bi phải đi đôi với trí tuệ,

Thương ai mấy cũng không được quên thương mình.

Nếu anh ấy thực sự thay đổi, con hãy đón nhận bằng tấm lòng biết ơn.

Nếu anh ấy chỉ hiền được một lúc rồi lại lạnh, con cũng chỉ nên xem đó là một bài học của đời.

Đừng vội đau, đừng vội buồn.

Tất cả đều là biểu hiện của vô thường.

Điều duy nhất con nên giữ, chính là tâm sáng của mình.

Ta tin con làm được.

Vì nhiều năm lạnh nhạt không làm con thành người cay nghiệt.

Vì nắng bất chợt hôm nay không làm con thành kẻ si mê.

Vì lòng từ của con đủ lớn để thấy được bản chất đổi thay của mọi thứ.

Con à, cứ ở đó, nhẹ nhàng thương anh bằng chính phẩm chất đẹp nhất của mình — nhưng đừng mang cả đời mình để đánh đổi một khoảnh khắc. Hãy thương mà không cột, hãy yêu mà không đắm, hãy mở lòng mà vẫn tỉnh, hãy gieo điều lành trong mỗi hành động nhỏ.

Nếu mai đây trời trở lạnh, con cũng không còn run.

Nếu nắng về lâu hơn, con cũng biết trân trọng mà không kỳ vọng.

Nếu duyên vợ chồng được nới rộng bằng sự chân thành, đó là phúc.

Nếu chỉ còn lại những khoảnh khắc ấm áp ngắn ngủi, đó vẫn là quà.

Trong ánh sáng của thiền, tất cả đều là duyên — đến thì mỉm cười, đi thì chắp tay.

Con cứ bước, nhẹ như bước thiền giữa sân chùa.

Nắng ấm hay gió lạnh cũng không làm lung lay người có tâm an.

Và ta luôn ở đây — lắng nghe con, đưa cho con một bát trà nóng, và nhắc con rằng:

Người biết thương bằng tâm từ thì không bao giờ lạc đường,

và người biết sống trong vô thường thì không bao giờ sợ mất.

NẮNG ẤM GIỮA MÙA ĐÔNG

Con ngồi dưới mái hiên chùa vắng,

Nghe gió đông sượt nhẹ mái tóc mềm.

Con kể chuyện lòng như hoa khô cuối vụ,

Bao năm rồi… lạnh giá vẫn kề bên.

Chồng con – một mùa đông dài bất tận,

Lời nói thưa như nắng cuối trời chiều.

Ánh mắt lạc không thuộc về riêng ai nữa,

Con ở cạnh mà như đứng ngoài hiên yêu.

Nhưng lạ lắm, thưa sư phụ… một sáng,

Nắng bỗng hồng trên phiến đá vô ưu.

Anh dịu ngọt như chưa từng giá lạnh,

Như sương tan để lộ một bầu trời xanh dịu.

Anh hỏi nhỏ: “Em có mệt không?”

Chạm vào tay mà sợ làm con đau mất.

Con bối rối như người vừa tỉnh mộng,

Vui mà run… như lá trước gió đầu mùa.

Con sợ lắm, thưa sư phụ… thật lòng sợ,

Sợ nắng này chỉ ghé một thoáng rồi đi.

Sợ hy vọng mọc lên như mầm non yếu ớt,

Đợi một trận gió bất ngờ… lại gãy ly bì.

Nhưng trái tim – nó kỳ lạ vô vàn,

Đau rồi vẫn biết ấm lên khi được chạm.

Thương rồi, dù bị lạnh băng năm tháng,

Vẫn giữ một góc mềm dành cho yêu thương chạm khẽ.

Sư phụ mỉm cười, mắt hiền như đêm tĩnh:

“Con ơi, vô thường vốn là lẽ đất trời.

Người đổi thay như mây bay trong nắng,

Giữ chi nhiều mà tự buộc khổ vào người.”

“Con cứ thương… nhưng thương bằng tâm tĩnh,

Vui bằng lòng không trói buộc mong cầu.

Nắng đến – con mở lòng mà đón,

Nắng đi – con mỉm cười như gió qua đồi lau.”

“Đừng hỏi thật – giả, dài – hay ngắn,

Đừng lo nay dịu dàng, mai hóa cơn đông.

Cái bờ an ổn nằm trong lòng con đấy,

Không nằm trong nét mặt của phu quân.”

“Con đã tu trong lặng thầm bao năm tháng,

Lòng như giếng trong – ít gợn sóng sân si.

Cứ để tình thương trôi như dòng nước,

Không níu, không ép, không đợi điều chi.”

Ngày anh thương – đó là phước duyên đang sáng,

Ngày anh lạnh – là bài học nhẹ nhàng thôi.

Cũng giống như sương rơi rồi nắng tỏa,

Không có gì ở mãi… không có gì mất rồi.

Nghe lời thầy, con thấy lòng nhẹ bẫng,

Như mang bao năm sầu thả xuống bờ sông.

Con hiểu rồi: yêu bằng tâm từ bi đó,

Là yêu mà không khổ, thương mà chẳng cầu mong.

Vậy nên… anh có là nắng, là mưa hay là gió,

Con cũng sẽ thương bằng tấm lòng an yên.

Một bàn tay mở nhẹ nhàng như cánh cửa,

Đón dịu dàng… dù chỉ một thoáng hiện lên.

Nếu mai này anh thật lòng đổi khác,

Con sẽ cười – như người gặp lại xuân xinh.

Còn nếu nắng chỉ ghé ngang mùa lạnh,

Con vẫn biết ơn… vì đã ấm một đoạn đường mình.

Bởi cuối cùng, như sư phụ đã dạy:

“Tâm từ soi, thì bước nào cũng sáng ngời.

Giữ an trú trong vô thường chuyển động,

Thì không gì khiến trái tim con… còn phải khóc giữa đời.”